Аскъэлай (аул Ассоколай)

Дзюдо бэнэнымкIэ Олимпиадэ джэгунхэм апэу медаль къащызыхьыгъэ тилъэпкъэгъур Аскъэлае къыщыхъугъ. Литературэр, искусствэр, спортыр шIу зыщалъэгъурэ адыгэ унагъом ар щапIугъ. Дзюдор къыхихыныр къызыхэкIыгъэм, спортымрэ щыIэныгъэмрэ зэрэзэпхыгъэхэм, нэмыкIхэм Емыж Арамбый къатегущыIэ зыхъукIэ, тренер-кIэлэегъаджэхэм, ныбджэгъоу е нэIуасэу иIэхэм уаримыгъэзэщэу якъэбархэм уаще­гъэгъуазэ.

 - Спортым ишIуагъэкIэ нэ­Iуасэ сызыфэхъугъэхэр сэгъэ­лъапIэх, - къеIуатэ Емыж Арамбый. - ГъэшIэгъоныр сикIэлэгъум бэнэпIэ алырэгъум сыщызылъэгъущтыгъэхэм ащыщхэм зэгъэпшэнхэр ашIы­хэзэ, дзюдом зэхъокIыныгъэу щыкIохэрэм анаIэ зэрэтырадзэрэр ары.

Илъэс 15-м итэу самбэмкIи дзюдомкIи бэнэнэу Арамбый ригъэжьэгъагъ. СССР-м изаслуженнэ тренерэу Кобл Якъубэ ипащэу зигъасэщтыгъ. Краснодар краим текIоныгъэр къызэрэщыдихырэр игушIогъуагъ. А лъэхъа­ным Адыгеим е краим ячемпион ухъуныр къиныгъ - спортсмен IэпэIасэу тишъолъырхэм яIагъэр мэкIагъэп. Килограмм 57-м нэс къэзыщэчырэмэ якуп хэтэу СССР-м, Европэм ядышъэ медальхэр самбэмкIи, дзюдомкIи къыдихыгъэх. Дунэе турнирэу Тбилиси щыкIуагъэм дзюдомкIэ текIоныгъэр 1979-рэ илъэсым къызыщехьым, Олимпиадэ джэгунхэм ахэлэжьэным фэшI гу­гъэу иIэхэм къахэхъогъагъ.

1980-рэ илъэсым Олимпиадэ джэгунхэу Москва щыкIуагъэхэм кг 60 къэзыщэчырэмэ якуп А. Емыжыр дзюдомкIэ щыбани, джэрз медалыр къыдихы­гъагъ. Дышъэ медалым пэчыжьагъэп. Арамбый алырэгъум зэрэщыбэнагъэр зылъэгъугъа­гъэхэм къы­зэраIотэжьэу, тибатыр псынкIэу зэрэгупшысэрэр, хэкIыпIэ гъэ­шIэгъонхэр IэшIэхэу къызэри­гъотыхэрэр спортым пыщагъэмэ хагъэунэфыкIыщтыгъ.

- Финалныкъом Францием ибэ­накIоу Рейтьери сыщыIу­кIэ­гъагъ, - еIо Емыж Арамбый. - Ащ ыпэкIэ щэгъогогъо зэнэкъокъухэм тащызэбэныгъ, зыкIи сшIуихьыгъагъэп. Олимпиадэм тызщызэIокIэм французым бэнэгъур сшIуихьыгъ, сэ джэрз медалыр къыдэсхыгъ.

Зэгъэпшэнхэр

НахьыпэкIэ дзюдомкIэ тибэ­накIохэр нахь лъэшыгъэха? А упчIэм иджэуап бэрэ тылъэхъу. СССР-м изаслуженнэ тренерэу Кобл Якъубэ фэгъэхьыгъэ пчыхьэзэхахьэу Мыекъуапэ щыкIуа­гъэм тыхэлажьэзэ, спортсмен IэпэIасэхэм яухьазырыныгъэ икъэгъэлъэгъон тшIогъэшIэ­гъоныгъ. Дунаим дзюдомкIэ ичемпионэу Лъэцэр Хьазрэтрэ Емыж Арамбыйрэ алырэгъум къытехьэхи, дзюдомкIэ зэрэзэбэныгъагъэхэр шIукIэ тыгу къэ­кIыжьы. Дунэе лъэгапIэмэ анэсыгъэ бэнэкIо лъэшхэр зэрэти­Iагъэхэр ащ фэдэ зэIукIэгъухэм къаушыхьаты.

Мэфэ заулэкIэ узэкIэIэбэжьмэ, Урысыем и Къыблэ шъолъыр иныбжьыкIэхэм дзюдомкIэ язэнэкъокъу Мыекъуапэ щыкIуагъ. Емыж Арамбый зэIукIэгъумэ яплъыгъ, тренерхэм гущыIэгъу афэхъугъ. КIое Хьазрэт, Игорь Вержбицкэм, Бэстэ Сэлым, Нэпсэу Бислъан, Адзынэ Алый, Беданэкъо Рэмэзан, нэмыкIхэу ныб­жьыкIэхэм яегъэджэнрэ ягъэсэнрэ пылъхэм къызэрэтаIуагъэу, Мыекъопэ бэнэпIэ еджапIэр дунаим щязыгъэшIэгъэ спортсменхэм тиныбжьыкIэхэр акIырэп­лъых, агъэлъапIэх.

Емыж Арамбый тренерэу Германием Iоф щишIагъ, ыгъэсагъэ­мэ ащыщхэм дунэе зэIукIэ­гъухэм хагъэунэфыкIырэ чIыпIэхэр къащыдахыгъэх. Арамбый ыныбжь илъэс 60 зэрэхъурэм фэгъэхьы­гъэу мы мафэхэм къыфэгушIох. Германием къикIыгъэ хьакIэхэм А. Емыжыр Краснодар ащыпэ­гъокIыгъ, нэмыцыбзэкIэ зэра­дэгущыIэрэр телефонкIэ зэхэтхынэу хъугъэ.

Къыблэ шъолъырым дзюдом­кIэ ихэшыпыкIыгъэ командэ итреренер шъхьаIэу Емыж Арамбый имэфэкI пае тигъэзетеджэмэ ацIэкIэ тыфэгушIуагъ. Олимпиадэ джэгунхэу Шъачэ щыкIо­щтхэм, Адыгеим идзюдо зыкъе­гъэIэтыжьыгъэным, стади­оны­кIэхэр, спорт псэуалъэхэр тиреспубликэ зэрэщашIыхэрэм, иныбджэгъухэм, нэмыкIхэм татегу­щыIагъ. Мурад хэхыгъэу иIэхэр къыдэхъунхэу, иунагъо дэтхъэжьэу щыIэнэу тыфэлъэIуагъ. Опсэу, Арамбый, Тхьэм бэгъашIэ уешI. Къоджэ къызэрыкIом укъы­дэкIи, дунаим цIэрыIо ущыхъугъ, непи тыогъэгушIо.

Сурэтым итхэр: Игорь Вержбицкэр, Емыж Арамбый, КIое Хьазрэт.

ЕмтIылъ Нурбый.

http://www.adygvoice.ru/newsview.php?uid=9719