Аскъэлай (аул Ассоколай)

Теуцожь районымкIэ Ас­къэлае икIэлэ пIугъэу Бэгъу­шъэ Хьазрэт зытшIагъэр непэп. Тыщыгъуаз щыIэныгъэм игъогу къин къызэрикIугъэм. Зы класс тызэдимысыгъэми, Джэджэхьэблэ гурыт еджапIэм тыщызэдеджэу къыхэкIыгъ. ЗэрэцIыфышIум, IофшIэ­кIо­шхоу зэрэщытым тыщыгъуаз. Тэ тизакъоп, ащ ныбджэгъубэ иIэшъ, зэкIэми ашIэ IэнэтIэ­шхохэр ыгъэцакIэхэзэ, ищытхъу аригъаIозэ къызэрихьыгъэр.

Гурыт еджапIэр къызеухым, Пшызэ шъолъыр мэкъумэщ институтым ушэтынхэр дэгъоу щитыгъахэхэу дзэм къулы­къур щихьынэу ащагъ. Ащ къызе­кIы­жьым, а институт дэдэм име­ханическэ факультет чIэ­хьажьи, Iоф ышIэзэ къыухы­жьыгъ, инженер сэнэхьатыр зэригъэгъотыгъ.

Заводым иIофышIэ къызэ­ры­кIоу щытыгъ, ягурыт еджа­пIэ ипионервожатэу къыхэ­кIыгъ. Нэужым исэнэхьаткIэ Теуцожь автохъызмэтзе­хьа­пIэм игъэфедэпIэ отдел ипащэу Iоф ышIэнэу регъажьэ. Партием ирайком иинструкторэуи, Тэ­хъутэмыкъое райпромкомбинатым ипащэуи лэжьагъэ. Хьалыгъугъэжъэ заводым, Апшеронскэ районымкIэ совхоз-заводым, Пэнэжьыкъое гъо­мылэпхъэшI комбинатым япащэу къыхэкIыгъ, Адыгэкъалэ иадминистрацие иотдел ипащэуи щытыгъ.

Анахьэу къыхэгъэщы­гъэн фаехэм ащыщ Бэгъу­шъэ Хьазрэт икъоджэгъухэм щыт­хъуцIэу «Аскъэлае ицIыф гъэшIуагъ» зыфи­Iорэр къызэрэфагъэшъошагъэм зэрэрыгушхорэр. Аскъэлэе чIы­пIэ коим итхьаматэу Хьа­джэлдые Рэмэзанэ къызэ­рэтиIуа­гъэм­кIэ, ар къызкIы­рапэсыгъэр ячылэ дэты­щтыгъэ колхозэу Кировым ыцIэ зыхьы­щтыгъэм ипащэ зэхъум ащ хэхъоныгъэшIухэр зэрэригъэ­шIы­гъагъэхэр ары.

А лъэхъаным Аскъэлэе колхозым нахь гъэхъэгъэшIухэр ышIыхэу зыкIи къыхэкIыгъэп. Механизаторхэр агу етыгъэу лажьэщтыгъэх, ячIыгухэр гъэбэжъулъэ ашIыщтыгъэх. Iа­пыщ Мыхъутарэ, ЛIыхъукIэ Мухьдинэ, Тыгъужъ Казбек ыкIи Анцокъо Чатибэ зипэщэгъэхэ механизированнэ звенэхэм натрыфыр агъэбагъо­щтыгъ, тыгъэгъазэми коцыми якъэхьыжьынкIэ гъэхъэгъэ­шIухэр ашIыщтыгъэх. Горошкэ шхъонтIэ тонн 900 къахьыжьыщтыгъ, витамин зыхэлъ къэб тонн миным ехъу къэралыгъом IэкIагъахьэщтыгъ. Ащ фэшI «ЧIыгулэжьыным икультурэ зыщыин колхоз» зыфиIорэ щытхъуцIэр къыфаусыгъагъ, хэкум и Щытхъу пхъэмбгъу рагъэуцогъагъ.

Былымхъуным къытырэ гъо­мылапхъэхэр - лыр, гъэщыр къэхьыжьыгъэнхэмкIи, къэралыгъом етыгъэнхэмкIи ипшъэ­рылъхэр ыгъэцакIэ­щты­гъэх, колхозым ищытхъу аIощтыгъ. Чэм 1100-рэ, шкIэ 342-рэ зыщаIыгъыщт комплекс, былымышъхьэ 800 зыща­гъэпщэрыщтхэ къакъырхэр аригъэшIы­гъэх.

Къуаджэр нахь зэтегъэпсыхьагъэ шIыгъэнымкIэ, ащ псэолъэ зэфэшъхьафхэр дягъэшIыхьэгъэн­хэм­кIэ ыпшъэ ифэгъагъэр ма­кIэп. Ахэм ащыщых колхоз правлениер зычIэтыщт унэу тIоу зэтетыр, культурэм и Унэ дэхэшхо, гурыт еджапIэр, гаражыр, нэмы­кIыбэхэр. Джащ фэдэ гъэхъагъэхэр зэриIэхэм, илъэс 12 зипэщэгъэ колхозым, ичылэ гупсэ хэхъо­ныгъэшIухэр зэраригъэ­шIы­гъэхэм афэшI Бэгъушъэ Хьазрэт орденэу «Щытхъу Тамыгъэр» къыфа­гъэ­шъошагъ. Ащ ыпэрэ ыкIи ыужырэ илъэс­хэми Бэгъушъэм бгъэхалъхьэ­хэу, щытхъу тхылъхэу къыратыгъэу иIэр бэ.

Непэ Бэгъушъэ Хьазрэт Iоф ышIэжьырэп. Къинэу ылъэгъу­гъэхэр къызэкIэрыожьыгъэх, ахэм ипсауныгъэ къызэщагъэ­къуагъ. Арэу щытми, Хьазрэт ишIушIагъэрэ идэхэIуагъэрэ кIодыхэрэп. Ащ фэшыхьат непэ къызнэсыгъэм, ежь Тэхъу­тэмыкъуае щэпсэуми, икъоджэ­гъухэм зэращымыгъупшэрэр, илъэс 30-м ехъукIэ колхозым, къуаджэм хэхъоныгъэхэр ягъэ­шIыгъэнхэмкIэ иIофшIагъэхэм яфэшъошэ уасэ зэрафашIырэр.

БэмышIэу Аскъэлэе чIыпIэ коим ипащэу Хьаджэлдые Рэмэзанэ тызыIокIэм къытиIуагъ ветеранхэм я Совет тхылъэу къыгъэхьазырыгъэм депутатхэм ясессие щыхаплъэхи, зэ­кIэми зэдырагъаштэу Бэгъушъэ Хьазрэт «Аскъэлае ицIыф гъэ­шIуагъ» зыфиIорэ щытхъуцIэр зэрэфаусыгъэр. Ащ ыуж ежь Хьаджэлдые Рэмэзанэ чIыпIэ коим иветеранхэм я Совет итхьаматэу Бэгъушъэ Хьарунэрэ чIыпIэ коим идепутатэу, Ас­къэ­лэе гурыт еджапIэм ипащэу Къат Нухьэрэ игъусэхэу Тэхъу­тэмыкъуае кIохи, Бэгъушъэ Хьазрэт «Аскъэлае ицIыф гъэ­шIуагъ» зыфиIорэ гущыIэхэр зытетхэгъэ лентэр фэгушIохэзэ ыпшъэ рашIагъ, ар къэзыушыхьатырэ тхылъыр, къэгъагъэхэр ратыгъэх. Ипсауныгъэ зыпкъ иуцожьынэу, иунагъо датхъэу, хъяр ехъу ыпэкIэ къимыкIэу, бэгъашIэ хъунэу фэлъэIуагъэх.

 Нэхэе Рэмэзан.

Сурэтым итыр: Бэгъушъэ Хьазрэт.

http://www.adygvoice.ru/newsview.php?uid=9739